Volgens werkgeversorganisatie VNO-NCW is regeldruk in Nederland ‘al jaren het grootste probleem voor ondernemers’. Tweede Kamerlid Arend Kisteman (VVD) wil ook de strijd aanbinden met al die ‘verstikkende regels’ en sluisde een motie door de Tweede Kamer om er iets aan te doen.

Richard Engelfriet viert dit jaar zijn 25-jarig ondernemersjubileum en trakteerde zichzelf op een zoektocht naar al die onnodige regels. Hij vond ze amper. Enkel onnodige taskforces, een bizarre motie en ondernemers die nota bene zelf naar hartenlust onnodige regeldruk veroorzaken. 

Op de website van VNO-NCW staat te lezen dat onnodige regeldruk al jaren het grootste probleem is voor ondernemers. Maar er is ook goed nieuws: op dezelfde website lees ik een juichend bericht dat voor het einde van 2026 een vijfde van de onnodige regeldruk zal verdwijnen dankzij een motie van VVD-kamerlid Arend Kisteman. 

Als we binnen een jaar één op de vijf onnodige regels gaan afschaffen, ben ik erg benieuwd naar het overzicht van al die onnodige regels. Waar vind ik die? Is het artikel 16 uit het Burgerlijk Wetboek dat weg kan? Kunnen we artikel 193 uit de APV van de gemeente Ommen schrappen? Of gaan we willekeurig wat regels van de Belastingdienst schrappen door een aap dartpijltjes naar de belastingwet te laten gooien en de geraakte regels te wissen? 

Ook navraag bij Kisteman leverde niet één concreet wetsartikel op dat overbodig was. Het bleef bij wetten die we mogelijk kunnen ‘vereenvoudigen’ of ‘waar mogelijk’ afschaffen.

En dat is nog niet alles. Die motie van Kisteman blijkt helemaal niet te gaan over 20% minder overbodige regels, zoals VNO-NCW in haar persbericht roept, maar om 20% minder regeldrukkosten. Regeldrukkosten zijn de uren die een ondernemer moet besteden aan het voldoen aan regels, vermenigvuldigd met zijn of haar uurloon. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een ondernemer die vuurwerk opslaat en daarvoor een deugdelijke administratie moet bijhouden. De uren die dat kost vermenigvuldig je met het uurloon van die ondernemer, en dat geeft dan regeldrukkosten. En die kosten moeten volgend jaar met 20% omlaag. 

Dat klinkt als een nobel doel, maar wie de rekenmethode die aan die motie ten grondslag ligt erbij pakt, leest dat een ondernemer de regeldrukkosten zelf mag ‘corrigeren’ voor de mate waarin hij of zij de regeldrukkosten als ‘bedrijfseigen kosten ervaart’. Die vuurwerkondernemer kan dus zijn loonadministratie als ‘bedrijfseigen’ beschouwen, maar alle administratie rond het veilig opslaan van vuurwerk aanmerken als onnodige bureaucratie. Ik vermoed dat de slachtoffers van de vuurwerkramp in Enschede daar hele andere gedachten bij hebben. 

Daarnaast blijft het volstrekt onduidelijk wélke regels momenteel overbodig zijn en hoe we volgend jaar op miraculeuze wijze ineens 20% minder regeldrukkosten gaan hebben in Nederland. 

En dat is ook precies het beeld dat ontstaat als je op zoek gaat naar alle initiatieven die de afgelopen 25 jaar al zijn genomen om regeldruk tegen te gaan. Al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn werkelijk álle kabinetten aan de slag gegaan met regeldruk. Er zijn dereguleringsmaatregelen genomen, er zijn meetbare doelstellingen gesteld – en gehaald. De ene na de andere voortgangsrapportage liet positieve resultaten zien. We deden het op enig moment zelfs zó goed, dat de Wereldbank in 2008 de Nederlandse aanpak op het gebied van deregulering ‘wereldleidend’ noemde. 

De feitelijke regeldruk is dus gewoon gedaald, maar de ‘gepercipieerde’ regeldruk is gelijk gebleven: ondernemers blijven maar klagen. Het heeft er alle schijn van dat we in Nederland niet alleen een ervaren asielcrisis hebben, maar ook een ervaren regeldrukcrisis. 

Er is meer bewijs dat we onszelf op ondernemersgebied een niet-bestaand probleem aanpraten. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) heeft de PMR (Product Market Regulation)-index ontwikkeld. Die index meet in hoeverre overheidsregels concurrentie beperken op productmarkten. In 2024 stond Nederland op plek vijf van landen die het juist goed doen. We zijn op vier landen na dus het beste jongetje van de klas met onze ‘overbodige’ regels. 

Laat ik duidelijk zijn: iedere overbodige regel is er één teveel. Maar benoem dan concreet man en paard. Met vage kreten als ‘teveel regeldruk’ lossen we geen problemen op. Sterker nog, op die manier dragen we alleen maar bij aan het onnodige beeld dat ‘de overheid’ niks liever doet dan ondernemertjes pesten. 

Maar het grootste probleem is toch wel dat we dankzij het spookbeeld dat regeldruk ‘het grootste probleem’ van ondernemers zou zijn, inmiddels wel opgescheept zitten met een groeiend aantal vergaderclubjes om overbodige regels tegen te gaan. Zo bestaat er een adviesgroep ‘Schrappen Tegenstrijdige en Overbodige Eisen en Regelgeving (STOER)’. Daarnaast is er een Actieprogramma Minder Druk Met Regels. Ondernemers die gek worden van de regeldruk bij de gemeente kunnen zich ook melden bij het team ondernemersdienstverlening van de VNG. 

En dat is nog niet alles. Voor ondernemers in de geestelijke gezondheidszorg is er een ‘Winning Team Regeldruk’ voor de vermindering van administratieve lasten. Mocht dat geen resultaat geven, dan kan de Regiegroep Aanpak Regeldruk wellicht helpen, mits u die niet verwart met het programma (Ont)Regel de Zorg (ORDZ), dat zinvolle administratie stimuleert. Wat u ook kunt doen, is naar de ‘online omgeving’ van OntregelBlik gaan, die naar eigen zeggen ‘helpt om effectief regeldruk te verminderen’.

Tot slot hebben we ook nog een heuse ‘regeldrukwaakhond’ ATR, wat staat voor Adviescollege toetsing regeldruk. Saillant detail: wie hun jaarverslagen doorspit (ik doe dat graag voor u 😉) vindt geen enkele overbodige regel die is afgeschaft. Nul. 

Vergis u niet: al die goedbedoelde initiatieven kosten tijd en geld. Het ATR heeft sinds 2017 meer dan 3500 adviesaanvragen ontvangen en kost de samenleving jaarlijks een slordige 3 miljoen euro. En dat is exclusief de kosten die ambtenaren moeten maken om allerlei wetsvoorstellen te herschrijven als de ATR dat aanbeveelt. Maar het belangrijkste is dat als ondernemers na 8 jaar ATR nog steeds klagen dat er teveel onnodige regels zijn, we blijkbaar een slordige 25 miljoen euro belastinggeld hebben verkwist. In dat kader ben ik ook erg benieuwd of Kisteman al heeft berekend wat zijn motie de samenleving gaat kosten. 

Zelf denk ik dat het afschaffen van vergaderclubjes om regeldruk tegen te gaan een stuk effectiever is dan eindeloos blijven zoeken naar overbodige regels die amper blijken te bestaan. Zo lees ik in het eindrapport van de adviesgroep STOER meer dan honderd (!) aanbevelingen, waaronder een voorstel om de plafondhoogtes van nieuwbouwwoningen van 2,60 naar 2,50 meter te verlagen en een suggestie om een steilere trap toe te staan. Als dat de oorzaken zijn van ‘het grootste probleem van ondernemers’, denk ik dat we ons belastinggeld beter kunnen besteden. 

Tel daarbij op dat ondernemers zelf vrolijk meedoen met het in stand houden van overbodige regels. Wat dacht u van die volstrekt overbodige bordjes in garderobes van restaurants dat de directie zich niet aansprakelijk stelt voor diefstal of vermissing? Als ik mijn jas afgeef aan een ober en aan het eind van de avond die jas nergens meer te vinden is, stel ik het restaurant gewoon aansprakelijk voor vermissing. Geen rechter die zo’n bordje zal accepteren als geldig excuus. 

Ook disclaimers onder emailberichten zijn voorbeelden van onnodige regeldruk, veroorzaakt door ondernemers zelf. Maar mijn grootste ergernis zijn die ellenlange algemene voorwaarden van bedrijven. Zo las ik bij een scheerapparaat dat ik laatst kocht deze zin: ‘De klant zal de gelicenseerde software niet decompileren, disassembleren of reverse-engineeren’. Wie dit soort bepalingen hanteert, heeft toch een dikke laag boter op zijn hoofd die ik vandaag nog zou willen disassembleren, decompileren en reverse-engineeren. 

Afijn. 

Ondernemers kloppen zich graag op de borst dat ze innovatief zijn. Dat ze niet lullen, maar poetsen. Dat ze van uitdagingen houden. Waarom blijven ze dan maar klagen over een niet bewezen probleem? Mijn oproep is daarom: kom ofwel met een concrete lijst met overbodige regels - ik fungeer als gratis meldpunt. Of ga gewoon ondernemen en los problemen van je klanten die wél bestaan gewoon op. 

Mijn nieuwe boek Bye Bye Bullshit ligt vanaf vandaag in de winkel. En natuurlijk kunt u het direct bij mij te bestellen. Voor EUR 21.50 stuur ik het boek – op verzoek uiteraard gesigneerd – naar u op! Stuur me een Whatsapp of mail en reken ook af met bullshit…om te beginnen met die van jezelf