De drie grootste misverstanden rondom spreekangst

Het staat overal: "spreekangst staat op nr. 1. van alle angsten!". Nu kun je dit soort beweringen gerust met een korrel zout, wat zeg ik, met een flinke snuf zout nemen. De keren dat we een alom gequote onderzoek geprobeerd hebben te achterhalen en er achterkwamen dat het betreffende artikel in het geheel niet bestond, zijn niet te tellen; heel presentatieland staat bol van de broodjes aap. Ook spreekangst kent een smakelijke verzameling onware beweringen. De drie grootste misverstanden op een rij.

1. Ach, iedereen heeft wel last van spreekangst

De vraag is eigenlijk wanneer je nu precies spreekangst hebt en wanneer niet. Een simpele manier om hier achter te komen is de 'ziekenhuis methode'. Ga je presentatie na, vanaf het moment van voorbereiden tot en met de vragenronde. Geef een cijfer van 1 tot 10 voor de mate van spanning die je in iedere fase ervaart. 1 is 'geen enkele spanning' en 10 is 'onhoudbare spanning'. Alles tot en met de 5 noemen we 'gezonde spanning'. Alles boven de 5 wordt door de spreker als oncomfortabel ervaren. Richting de 8 spreken we van echte spreekangst scores. Als je op deze manier doorvraagt blijken er toch best veel mensen die beweren spanning te hebben in de categorie 'lastig maar normaal' te vallen.

2. Je moet gewoon vaak presenteren, dan gaat spreekangst vanzelf over

Ja, dat is zo. Tenminste, als de oorzaak van je spreekangst een gebrek aan kennis en vaardigheden is. Wie had er niet de zenuwen toen ie voor het eerst achter het stuur van de lesauto zat? Na een les of 20 zat je er meestal al gezelliger bij. Als je geen idee hebt wat er gaat komen is spanning een logische reactie. Gewoon een beetje ervaring opdoen en voilà, probleem opgelost. Alleen, bij de meeste spreekangstigen blijken er andere redenen voor spreekangst te zorgen. Meestal spelen er negatieve interne dialogen die tot een verkeerde aandachtsverdeling tijdens het presenteren leiden. Spreekangstigen maken zich bijvoorbeeld zoveel zorgen over of ze wel competent overkomen, dat ze vervolgens alleen maar geconcentreerd zijn op waar ze hun handen zullen houden. Hun spanningscores nemen dus niet af bij meerdere presentaties, maar zullen gelijk blijven of zelfs oplopen. Meer presenteren lost het probleem niet op. De echte reden voor de spreekangst moet aangepakt worden.

3. Spreekangst vermindert als je je presentatie letterlijk uit je hoofd leert

Nee. Helaas. Als sprekers hun presentatie letterlijk op punten en komma's uit hun hoofd leren zien we bijna altijd een verkeerde aandachtsverdeling ontstaan. De spreker probeert dan uit alle macht iedere zin precies zo te reproduceren als geleerd. Hij legt hierdoor teveel aandacht op zichzelf en op z'n verhaal en dit veroorzaakt per definitie spanning. Goed voorbereiden is wel heel belangrijk, maar dan op structuur. Zorg dat je weet welke stappen je in welke volgorde maakt. Bijvoorbeeld: eerst stel ik mezelf voor, dan vertel ik iets over het bedrijf, vervolgens leg ik uit waarom wij de nieuwe businesspartner zullen zijn.

Of spreekangst echt de nr. 1 angst is valt te betwijfelen. Maar dat een hoop mensen ermee worstelen staat buiten kijf. Bagatelliseren of ondoordachte adviezen helpen dan niet. Grondig aanpakken wel.

Zie ook het onderwerp Presenteren in de kennisbank van ManagementSite.