Ik vroeg het mij al langer af: “Waarom is het in automatiseringsland zo’n ongelofelijke zooi?” Want dat moet de lezer toch met mij eens zijn! Keer op keer staan er stukken in de krant, waarin beschreven wordt dat automatiseringsprojecten mislukt zijn of dreigen te mislukken. Overheden, zoals het Rijk, de provincies en de gemeenten, zitten voortdurend met de handen in het haar. Hun automatiseringsprojecten kosten handenvol belastinggeld en meestal wordt niet geleverd wat aanvankelijk was beloofd. Ga er maar van uit dat er miljoenen “afgeschreven” moeten worden als je de automatiseerders hun gang laat gaan. Hieronder een betoog dat probeert te verklaren hoe dit probleem is ontstaan.
Het ligt aan de “ict-jeugd”! De ict-jeugd is de huidige groep automatiseerders met een leeftijd tot (ongeveer) 45 jaar. Deze groep heeft in automatiseringsland de touwtjes in handen. En daarom gaat er zoveel niet goed!
Toen de computerondersteunde maatschappij in opkomst was, waren de problemen nog te overzien. Aan programma’s en systemen werden nog geen extreem hoge eisen gesteld. De pioniers in de automatisering werden als de nieuwe godenzonen beschouwd. Alles wat gebouwd werd werkte uitstekend. Het ging namelijk om digitale ondersteuning van analoge processen. Dat is nog overzichtelijk, dus daar kon de analoog opgeleide bevolking goed mee overweg.
Vervolgens hebben we met het maatschappelijke verschijnsel te maken gekregen dat de mate van automatisering als een kritische succesfactor voor de economie werd beschouwd. Vanaf dat moment zijn de problemen ontstaan. De geest was uit de fles. “Volledige digitalisering” werd de toverformule. Daarmee is het allemaal een stuk onoverzichtelijker geworden. “ICT” werd een zichzelf genererend proces, waar maar beperkt invloed op kon worden uitgeoefend. We kregen in de plaats van een computerondersteunde een computergestuurde maatschappij. De zegeningen van deze computergestuurde maatschappij worden al jaren zwaar overschat.
Inmiddels zijn de pioniers afgezwaaid. Zij zijn met pensioen. Een nieuwe generatie automatiseerders is aangetreden. Zij moet zorgen dat ze onze hooggespannen verwachtingen ten aanzien van de ict waargemaakt worden. Dat gaat ze niet gemakkelijk af. Dat komt omdat ze niet de kennis, kunde en vaardigheden in huis hebben om er wat van te maken. Dat is vooral te wijten aan een breder maatschappelijk verschijnsel dat de voorgaande generatie heeft laten ontstaan. De voorgangers hebben de nieuwe generatie onvoldoende “toegerust” om hun taak naar behoren te kunnen vervullen. De jonkies is vanaf hun geboorte alles in de schoot geworpen. Nergens hebben ze voor hoeven “vechten”. Voor iedere middelmatige prestatie zijn ze uitbundig geprezen. Als je echter aan de eisen, die de ict nú stelt, wilt voldoen, dan heb je kwaliteiten als “excellent presteren”, “klantgerichtheid”, “accuratesse” en “kwaliteitsdenken” nodig. Deze kwaliteiten zijn onvoldoende aanwezig. Dus hebben we nu een belastingdienst die niet werkt, een ov-chipkaart die op een achternamiddag te kraken is en besturingsprogramma’s die elke week een aantal updates nodig hebben.
We -de gebruikers van de computer- zullen onze verwachtingen moeten naar beneden moeten bijstellen. Het opkrikken van de kwaliteit van de huidige automatiseerders is namelijk geen optie. Daarvoor is het te laat. Een ouderwets generatieconflict.
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Zelfs van een column mag je wel wat meer onderbouwing verwachten dan zulke borreltafelpraat. Het lijkt me interessant als u óf uw beweringen over "de jeugd" staaft met feiten en cijfers, óf eens wat dieper ingaat op de computergestuurde maatschappij, de verwachtingen van automatisering en de complexiteit van de projecten.
Was 30 jaar geleden het in de computer zetten van een simpele adressenkaartenbak al een hele automatiseringsslag, tegenwoordig omvatten ict-projecten vele lagen, organisaties en processen. Dat gegeven is minstens zo interessant, als je het over de zooi in automatiseringsland wilt hebben.
Echter een andere ook interessante oorzaak is volgens mij de 'digitale gap' tussen voorkant, midden en achterkant van de organisatie.
We kennen allemaal het verhaal van de bestelde schommel waar uiteindelijk een autoband werd geleverd.
In analoog land kon men dit nog redelijk beperken en aan elkaar 'lijmen' c.q. kletsen en 'bijbouwen'.
In digitaal land kan dat echter tot een regelrechte ramp leiden. Het achteraf met enen en nullen aanpassen van een verkeerde dienst/product wordt vaak alleen maar erger of onevenredig duurd doordat de kern niet goed is opgezet. Mede door de hoge complexitiet van 2008-ICT , o.a. dynamiek, beveiliging, horizontale en verticale relaties etc. wordt dit door het management en mindere specialisten maar al te vaak verkeerd begrepen wat onvoldoende kwaliteit en kwantiteit oplevert
.
De toekomst zal uitwijzen wat daarvoor de oplossing is
Misschien was het zo dat de ICT sector niet wilde luisteren naar de babyboomer mannen van het eerste uur die streefden naar een volwassen sector juist toen de internet bel en het millenium iedereen inspireerde te streven naar goud en de korte termijn. die andere gemeenplaatsen parkeer ik ook maar even bij "negatieve generalisaties"
Per saldo ben ik het echt eens met Engbert. De jonkies hadden meer moeten kunnen leren van de pioniers maar ja die waren grijs en produceerden niet meer zo goed.
Als de klant het maar gelooft en betaalt. Die moraal heeft het imago van de sector verziekt
Gelooft u mij hr Zwart. Sommige babyboomers vochten wel, zolang zij mochten.
Laten we dus nu maar even stoppen met generaliseren tot borrelpraat. Zelfs de discussies" over "waarom ICT projecten mislukten" zijn mij al vaak te algemeen.
Wat ik wel veel zag is dat klant en leverancier weinig leerden van hun foutenen ik blame games bleven hangen. Dat schiet dus nooit op.
Vooral op het grensvlak van de "vragende" gebruiker/klant en "leverende" ICT specialist/technicus gaat erg veel mis mi omdat hier twee totaal verschillende culturen en belangen tijdelijk moeten samenwerken.
Ik meen te kunnen spreken vanuit brede ervaring aan beide zijden van die diepe kloof van onbegrip, en achterdocht.
Zwart laat zien dat zijn generatie toch wel iets geleerd heeft van de babyboomers door te reageren met “wat je zegt, ben je zelf”. Ik mis dat hij aangeeft waar zijn generatie dan wel voor heeft moeten vechten en waar die dan wel terecht voor geprezen wordt.
Jessica reageert wel genuanceerder, maar werkt haar reactie jammer genoeg niet uit tot waar het naar mijn mening om gaat, nl. dat de “ICT-jeugd” niet de bescheidenheid opbrengt om op te biechten dat ICT-projecten (inderdaad) zo complex zijn dat ze geen enkele van haar beloften kan waarmaken. ICT is naar mijn mening bedoeld als ondersteuning aan bedrijfsprocessen om tot beoogde resultaten te leiden. Dit vereist inzicht in waar het in organisaties eigenlijk om gaat. Maar in de praktijk lijken ICT projecten zelfstandige fenomenen waar organisaties zich onvoldoende aan willen aanpassen. En deze boodschap wordt verkocht door de “ICT-jeugd”.
IT is al 40 jaar een "zooi", met af en toe een uitzondering. Ook in de good old IBM-360 mainframe tijd waren de meeste projecten al 2 x zo duur, duurden 2 x zo lang en leverden de 1/2 op van wat beloofd was. Er is niks nieuws onder de zon. En de oorzaak van deze zooi is nog steeds ook dezelfde: "het" lijnmanagement is niet in staat om op eenduidige wijze te specificeren welke functionaliteit nodig is om de processen te ondersteunen. En "de" ICT-ers kunnen niet goed luisteren naar de lijn om op basis daarvan een goed ontwerp te maken en de juiste programmatuur te bouwen. Tegenwoordig heet dat business alignment. Prima, maar het probleem is het zelfde. Slechts enkele mensen hebben de competenties om deze kloof overbruggen. En opdrachtgevers die zulke mensen hebben of inhuren vermijden de bovengenoemde factor 8 ICT verspilling.
Het probleem is echt niet dat de software engineers geen goede software kunnen schrijven. Dat kunnen ze in het algemeen prima. Vroeger en nu nog steeds. Maar ze krijgen gewoon de verkeerde opdrachten. En de softwarehouses varen er wel bij. Die stellen de functies gewoon (tegen betaling uiteraard) nog wel een aantal keren bij en gaan weer opnieuw aan het software bouwen. Tsja, zo blijft er werk aan de winkel en nog lange tijd een flink tekort aan ICT-ers. En klachten over ICT-ers. En schandalen bij de overheid met uitlopende projecten, omdat men daar alles openbaar moet maken. Maar bij bedrijven gebeuren dergelijke ICT-rampen net zo goed.
De oplossing? Dat lijkt me evident. Zorg voor een goede lijnmanager die zich als scherpe opdrachtgever van ICT-ers weet op te stellen. Of huur een echt goede business analist in, die wel kan luisteren en zich verplaatst in de bedrijfsprocessen. Heel eenvoudig, maar het gebeurt nog steeds zelden. Dus kennelijk is dat toch heel erg moeilijk.
Allen bedankt voor de gegeven reacties! In het algemeen kan gezegd worden dat degenen die zich aangesproken voelen het niet met mij eens zijn! Da's goed en onderstreept mijn bewering!
Meer precies:
Jessica: Je doet de stelling af als "borreltafelpraat". Borreltafelpraat is echter ook praat. Je vraagt om een meer wetenschappelijke onderbouwing van mijn bewering. Dat is echter niet gebruikelijk in een column. Zie daarvoor ook de Code of Conduct, op basis waarvan dit stukje is geschreven.
R. Zwart: U beantwoordt mijn bewering met een zogeheten "jij-bak"! Da's makkelijk.
John Heijmann: Leuk dat je het voor een groot deel met mij eens bent. Je maakt het echter nog een beetje erger door te zeggen, omdat het allemaal zo ingewikkeld is vandaag-de-dag, de automatiseerder er niet meer uit komen. De klant is koning, dus moeten de automatiseerders in begrijpelijke taal leren communiceren/programmeren.
Dick Weber: Je redenering vult de mijne aan. Communicatie is de remedie! Zie ook hierboven.
M.S. Niewzwaag: U doet boos omdat u van mening bent dat mijn bijdrage kwalitatief niet aan uw normen voldoet. Dat mag, maar inhoudelijk heb ik niets van u vernomen, dus uw reactie is weinig effectief. De redactie van deze site heeft mijn bijdrage geplaatst. Zie ook bij Jessica "Code of Conduct".
Rinus de Knikker: Bedankt voor je reactie! Het lijkt wel of we het eens zijn.
Jan vd Zanden: Zie hierboven wat ik gezegd heb over "De klant is koning"en "Communicatie".
Hans Weijmer: Tuurlijk is er meer aan de hand. Dat heb je met je reactie voldoende aangegeven. Mijn ruimte was ongeveer 450 woorden. Dat heb je mooi aangevuld met je reactie, waarin je het niet nalaat je stokpaardjes enthousiast te berijden. Nog even een uitsmijter: hard werken is niet altijd effectief werken. Slim werken is wel altijd effectief werken.
Ik zal u allen hierna niet meer lastig vallen met nog meer reacties op reacties. Discussie over dit onderwerp is voor mij gesloten.
Engbert Visscher
Uw artikel gelezen te hebben zou ik graag de volgende reactie willen geven. Ik volg momenteel een studie Bedrijfskundige Informatica aan de hogeschool. Ik begin in mijn studie maar ook in mijn eigen 'zaken' maak ik nu kennis met projecten op ICT gebied. Waar ik inmiddels achter gekomen ben is dat deze projecten inderdaad erg ingewikkeld zijn. Een omvangrijke aanpak en manier van denken is absoluut nodig.
De computerondersteunde en de computergestuurde maatschappij waar u over schrijft is mij nog redelijk vaag. In mijn ogen leven we nog steeds in een computerondersteunde maatschappij. Wat is nou werkelijk het verschil tussen het baseren van je keuzes in een organisatie op horen-zeggen (heel lang geleden), op basis van informatie uit een kaartenbakken systeem (recente geschiedenis) of op basis van informatie die op een computer staat? Die eerste twee dat zijn ondersteunende informatiesystemen en die laatste is een sturend informatiesysteem? U geeft ook aan betreffende vroegere digitale informatiesystemen: "Dat is nog overzichtelijk, dus daar kon de analoog opgeleide bevolking goed mee overweg". Wat zoals meer dingen in uw artikel uw persoonlijke mening aanduidt. Ik kan uit ervaring vertellen en ook onderbouwen met statistieken dat de oudere generatie vaak moeite heeft met het gebruiken van computers. Ik vind dat dit genoeg zegt.
In uw laatste alinea stelt u dat de huidige generatie "alles in de schoot geworpen krijgt", incompetent is en ongemotiveerd en dat dat de reden is voor het zooitje in de automatiseringswereld. Er zit iets van een kern van waarheid in eerlijk toegegeven. Maar wat ik wel vind dat u doet is dat u deze generatie ònder andere generaties stelt (wellicht de uwe).
Inderdaad wordt er maar al teveel aangeklooid in deze wereld, helemaal mee eens. Van de ouwe lullen in de financiële wereld tot de jonge jongens en meisjes in de ICT. Ik vind het wel insufficiënt om zomaar te zeggen dat de jeugd 'het niet goed geleerd heeft' en dat de ICT dezer dagen een zooitje is. Het zijn nog wel dikwijls de mensen van de oudere generatie die als manager of directeur zijnde informatiesystemen aanschaffen en de wensen hiervoor concreet moeten kunnen maken, het was ook de oudere generatie die deze jeugd les heeft gegeven en heeft opgevoed.
Bij Siemens AG werden in de voorbereiding op het Millennium gebeuren op de 1.500.000.000 (u leest het goed: 1,5 miljard) producten slechts een enkele gevonden “waar iets mee was”. Niet echt slecht, toch?.
Nu komen we weer eens op hetzelfde punt, maar nu door invoering van een CRM, met precies dezelfde trammelant als toen.
Wat ik hiermee wil aangeven is dat het traject dat vooraf gaat aan automatisering in veel gevallen de oorzaak is van een slechte vormgeving c.q. uitvoering c.q. functioneren van ICT. ICT is per slot van rekening niets meer, maar ook niets minder dan een virtuele afbeelding van onze processen. En dáár zit em de kneep: als je niet weet wat je doet (als je geen idee hebt van je processen) dan kan ICT hoogstens even goed worden als de input. "Garbage in, garbage out" zei men al in de 70-tiger jaren. Dus, lager management, doe je huiswerk.
Groet,
Jos Steynebrugh
Marketing & Innovatie Consulent