Hoe gaat het met de zero-emissiezones? Er is een hoge naleving van de regels, maar er zijn zorgen over laadinfrastructuur en ontheffingen. De vierde tweemaandelijkse rapportage van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat laat zien dat de invoering van zero-emissiezones (ZE-zones) in Nederlandse steden over het algemeen rustig verloopt. Inmiddels hebben 18 gemeenten een ZE-zone ingesteld, sinds 1 juli 2025 ook Enschede.

Uit ANPR-data blijkt dat meer dan 95% van de bestel- en vrachtautopassages voldoet aan de actuelke toegangseisen. Gemeenten en brancheorganisaties spreken van een hoge naleving en zien geen significante problemen.

Hoge naleving en ondersteuning ondernemers

De meeste ondernemers zetten inmiddels minder vervuilende voertuigen in. Driekwart van de nieuw verkopen van bestelauto's in 2025 is elektrisch. Ondernemers die nog niet kunnen voldoen aan de eisen worden ondersteund door gemeentelijke logistiek makelaars en hebben toegang tot landelijke en lokale ontheffingsmogelijkheden. Waar de waarschuwingsperiode voorbij is, worden inmiddels ook boetes uitgedeeld.

Ontheffingen via Centraal Loket

Sinds de opening van het Centraal Loket (juli 2024) zijn ruim 4.100 landelijke ontheffingen aangevraagd, waarvan 87% is toegekend. Daarnaast zijn 849 lokale ontheffingen en 8.351 dagontheffingen verstrekt. Opvallend is de recente stijging in dagontheffingen sinds het aflopen van de waarschuwingsperiode. Slechts 2% van de landelijke aanvragen werd afgewezen, vooral omdat voertuigen toch emissieloos verkrijgbaar bleken. Er zijn 24 bezwaren ingediend; in enkele gevallen is dit geleid tot aanpassing van de drempelwaarden, wat ondernemers alsnog toegang gaf.

Laadinfrastructuur knelpunt

Brancheorganisaties benadrukken dat de verdere opschaling van emissievrije voertuigen alleen haalbaar is met voldoende laadinfrastructuur. Dit thema staat inmiddels prominent op de agenda van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL). Een ontheffing op grond van netcongestie kan al langere tijd worden aangevraagd via de RDW. Op dit moment geldt deze ontheffing echter alleen in de gemeente waarvoor de aanvraag wordt ingediend. Er is bepaald dat deze ontheffing een landelijke werking krijgt, maar dit moet nog in het ontheffingenbeleid van de gemeenten worden opgenomen. De nieuwe ontheffingsregels zullen naar verwachting op 1 januari 2026 in werking treden.

De overheid investeert in communicatie via www.opwegnaarZES.nl. In juni en juli bezochten respectievelijk 27.000 en 38.000 gebruikers de site. De AI-chatbot werd in die maanden ruim 8.000 keer geraadpleegd, vooral voor praktische vragen. Daarnaast kwamen er 454 vragen binnen via e-mail, waarvan een toenemend deel over buitenlandse voertuigen.

Positief beeld

De invoering van ZE-zones verloopt over het algemeen positief. De hoge nalevingsgraad en het functioneren van het Centraal Loket dragen bij aan vertrouwen en voorspelbaarheid. Tegelijkertijd tekenen zich twee aandachtspunten af: de groeiende afhankelijkheid van dagontheffingen en de urgentie van laadinfrastructuur.

Voor ondernemers en beleidsmakers blijft het cruciaal om deze randvoorwaarden tijdig te adresseren. Alleen zo kunnen ZE-zones hun rol blijven spelen in het halen van de klimaat- en luchtkwaliteitsdoelen, zonder dat draagvlak bij ondernemers en bewoners onder druk komt te staan.

Walther Ploos van Amstel.

Lees ook: Netcongestie remt de groei van elektrische mobiliteit, zeker bij vrachtverkeer