Afhaalpunten: kansloos of kansrijk?

Er zijn inmiddels meer dan tienduizend pakket- of afhaalpunten in Nederland. In met name de grote steden neemt het aandeel afhalers bij pakketpunten licht toe. In minder stedelijke en landelijke gebieden zijn er initiatieven voor buurthubs bij particulieren thuis en pakketkluizen in winkels en bij bushaltes.

Big business

Het is big business. Pakketkluizenaanbieder InPost ging voor 8 miljard euro naar de Amsterdamse beurs. Inmiddels rollen nationale internationale aanbieders als Homerr, Viatim, Instabox en Budbee bemande en onbemande pakketkluisnetwerken uit in Europa. BringMe en MyPup bieden mooie onbemande oplossingen voor gebouwbeheerders en kantoren. Het Amsterdamse Parcls kiest voor groei naar meer dan 30 bemande afhaalpunten. EVAnet kiest de bushalte als afhaalpunt. In Utrecht vormen de afhaalpunten een vast onderdeel van gebiedsontwikkelking. Is afhalen de nieuwe trend?

Zit de consument erop te wachten?

Het afhaalgedrag is de laatste 10 jaar niet veranderd. Bijna 90 procent klant laat het pakje aan huis (of bij de buren) komen; 13% pakjes wordt afgehaald, steeds vaker in de winkel. De pakketbezorgers zijn steeds beter in staat op afspraak te leveren. Dan is afhalen eigenlijk niet meer nodig, toch? De trend is duidelijk: gratis bezorging wordt de norm en consumenten worden door webwinkels aangemoedigd om voor hoge bedragen te bestellen.

Een kleine groep consumenten kiest bewust voor afhalen en is bereid ervoor te betalen. Ik ervaar zelf de service in de afhaalpunten als 'niet voldoende'. Het mag best wat leuker! Overigens weten consumenten voor retouren juist wel de weg naar een afhaalpunt te vinden.

Whitelabel-afhaalpunten waar verschillende pakketbezorgers pakketten bezorgen, kunnen bijdragen aan het verhogen van het gemak van afhalen voor consumenten en een efficiëntere pakketbezorging.

Interessant is de zakelijke markt (B2B) van bijvoorbeeld servicemonteurs die met hun bestelbus de stad niet meer in kunnen. Wordt het afhaalpunt hun nieuwe voorraadpunt? Dat is waardevol.

Is het goed voor het milieu?

In 2025 is nagenoeg alle pakketbezorging in Nederland zero emissie. Steeds meer pakjes worden bezorgd met vrachtfietsen. De pakketbezorging is duurzaam en zelfs duurzamer dan kopen in een winkel, leren recente onderzoeken.

De afhaalpunten leidt ook niet tot minder bestelbusjes in de buurt. De pakketbezorgers draaien gewoon hun bezorgronde voor de andere pakjes; twee, drie keer per dag.

Hoe meer pakketten bij het afhaalpunt worden geleverd, hoe minder vaak de bezorger hoeft te stoppen bij huishoudens. Een onderzoek van TNO laat zien dat het aantal voertuigkilometers (niet het aantal bestelbusjes) met 17% afneemt wanneer 50% van de pakketten in een rondrit naar een afhaalpunt gaat.

De consumentenkeuzes zijn van invloed op het daadwerkelijke effect op duurzaamheid, want de reductie in uitstoot kan teniet worden gedaan als een consument met de auto naar een afhaalpunt gaat. Onderzoek laat zien dat dat helaas vaak het geval is. Wat wel zou werken is als pakketbezorgers samen gaan bezorgen.

Komt het uit?

Eigenlijk komt het financieel niet uit. De last-mile kost 0,80 tot 1,20 euro per pakje. Een afhaalpunt kost al snel 1,00 euro per pakje (ook al krijgt zo'n afhaalpunt maar 0,30 tot 0,50 cent). Bij de onbemande pakketkluizen is het een dure oplossing als de afhaler een pakje twee of drie dagen laat liggen; zeker in een drukke periode. Pas al er heel veel pakjes via afhaalpunten gaan is er een serieus voordeel voor de pakketbezorgers.

Met de enorme pieken en dalen in pakketvolumes moeten de bemande en onbemande een stevige (over) capaciteit hebben rond kerst, sinterklaas en moederdag. Je moet als de exploitant de afhaler stimuleren op om op een handig afhaalmomement te komen en in drukke perioden zo snel mogelijk. Dan kun je een pakketkluisje meerdere maken per dag inzetten. Zomaar een afhaalpunt openen is dom.

Moeten we er blij mee zijn?

Niet altijd. Niet iedereen zit te wachten op een afhaalpunt in de buurt. De afhaalpunten leiden tot veel extra bestelverkeer van de brengers en veel last van geparkeerde fietsen en auto's. De 500 tot 1.000 dagelijkse afhalers hebben haast.

Ongetwijfeld zal de groei aan grotere afhaalpunten tot discussie leiden bij de ambtelijke vergunningverlening.

Doen de grote pakketbezorgers mee?

Neen! Die pakketbezorgers doen er alles over om hun contact met de consument vast te houden. Die willen al helemaal geen 'white label'. Dat is hun enige onderscheidende vermogen. De verdienmodellen van de nieuwe spelers lopen vast op de grote pakketbedrijven die hun kostenvoordeel niet willen delen. De besparingen die zij behalen met een alternatieve aanpak blijven in hun zakken. Dan komen de nieuwe spelers niet in de pakkettenrace.

Afhaalpunten: een vak apart

Afhaalpunten zijn kansrijk als ze aansluiten op het gemak dan de consument (of de zakelijke klant) vraagt. Nabijheid, openingstijden en 'white label' zijn voorwaarden. De winkel als afhaalpunt is misschien zo gek nog niet.

Afhaalpunten zijn ook kansrijk in specifieke marktsegmenten waar de gebruiker bereid is ervoor te betalen. Die gebruiker kan een verhuurder zijn van appartementen, kantoren of een VVE. Gebruikers ervaren het dan als een service met toegevoegde waarde en veilige bezorging. Waarde waarvoor de gebruiker bereid is te betalen. Vergeet daarom de zakelijke gebruiker niet.

Voorwaarde voor winstgevendheid is dat de exploitant de afhaler weet te stimuleren om op een handig afhaalmomement te komen. Maar, is dat dan nog bestelgemak?

De toekomst van pakketbezorging vraagt meer dan (alleen) de inzet van afhaalpunten... Veel varkens op de markt voor afhaalpunten maken nu de spoeling dun. Afhalen is echt een vak apart. En, is InPost echt 8 miljard waard? Dat is 700.000 euro per afhaalpunt! We gaan het zien...

Walther Ploos van Amstel