Boek van Marcel Metze niet gepubliceerd

Marcel Metze, bekend onderzoeksjournalist en historicus, aanvaardde in 2006 een opdracht van Rijkswaterstaat om een boek over het veranderingsproces te schrijven. Opdrachtgever is Directeur-Generaal Bert Keijts, overheidsmanager van het jaar in 2008. De tekst die Metze schrijft valt niet in goede aarde en Rijkswaterstaat wil het zo niet gepubliceerd zien. Uiteindelijk leidt dat tot een geding in rechte. Metze wil het in eigen beheer uitbrengen. Rijkswaterstaat heeft besloten de teksten te herzien, zelf een boek te publiceren en verbiedt Metze de teksten te publiceren. De rechter stelt Metze in het ongelijk. Op basis van de overeenkomst heeft Metze geen poot om op te staan. Rijkswaterstaat kan de teksten bewerken zoals men wil.

Juridisch gezien lijkt me dit een juiste uitspraak. De aangegane overeenkomst is helder. De tekst van de uitspraak is integraal te lezen, inclusief de interessante e-mailwisseling tussen Marcel Metze en Bert Keijts op de site van Metze. Die openheid is er wel.

Maar wat betekent het nu? De volgende vragen komen bij mij op:
1. Voor welke elementen is Rijkswaterstaat nu zo gevoelig? Rijkswaterstaat is trots op de in de organisatie doorgevoerde veranderingen. Werpt de tekst van Metze daar een ander licht op en is het succes misschien overtrokken?
2. Wat betekent het verbod voor het veranderproces in de organisatie van Rijkswaterstaat? Hoe komt het op medewerkers over? Past dit verbod in de gewenste nieuwe cultuur?
3. Hoe lezen wij straks de publicatie die Rijkswaterstaat gaat uitbrengen? Is die geloofwaardig? Gaan we die eigenlijk nog wel lezen?
4. Waarom kiest Rijkswaterstaat niet voor volledige openheid en schrijft men niet een eigen hoofdstuk vanuit het eigen perspectief? Dan krijg je waarschijnlijk pas echt een spannend boek.

Mijn voorlopige conclusie van dit verhaal is dat onderzoekers die enigszins onafhankelijk onderzoek willen doen in opdracht van organisaties, bij de start zich moeten laten ondersteunen door een jurist.