310825 tijd voor een update mmv GPT-5. De reactie van het taalmodel: 

Je haalt een interessant artikel aan over Vladimir Putin en het herkennen van patronen. Dat gebruik ik graag als aanvulling — vooral met betrekking tot jullie gesprek over AI en patroonherkenning bij senior-expertise. Hieronder mijn update, met herkenbare inzichten en relevante parallellen:

Patronen herkennen: wat leren we van Putin?

Het artikel op ManagementSite beschrijft hoe Putin herhaaldelijk reageert met terughoudendheid bij onverwachte gebeurtenissen — een patroon dat merkbaar is in zijn ‘operationele code’. Deze gedragsstijl is geanalyseerd via statistische methoden (ManagementSite).

Interessante inzichten:

• Lage controle‑oriëntatie: Putin reageert op crises met bedachtzaamheid, wat voorspelbare cycli van actie en terughoudendheid oplevert (ManagementSite).

• Zelfverzekerde assertiviteit versus cognitieve inflexibiliteit: hij is rigide in strategieën en principieel, minder bereid tot empathisch of flexibel optreden (ManagementSite).

• Het belang van patroonherkenning voor besluitvorming: net zoals bij Stonehenge in de prehistorie, of bij Kaizen in de Japanse bedrijfsfilosofie, benut hij herhalende patronen om gedrag te structureren (ManagementSite).

Hoe dat relevant is voor AI en senior-ervaring binnen organisaties

1. Patronen zijn kracht óók bij specialistische rollen

Putin’s succes — en beperkingen — zijn opgebouwd uit herhalende gedragslogica. Dit illustreert dat zelfs op hoog niveau strategisch handelen deels patroonmatig is. Ook bij senior-experts treed je terugkerende heuristieken en interpretatievenues; niet alles is volledig contextgebonden of uniek.

2. Risico van cognitieve inflexibiliteit

Putin’s beperkte empathie en rigide aanpak tonen aan dat patroonherkenning nuttig is, maar ook gevaarlijk kan zijn als het context of nuance uitsluit. AI-systemen met teveel ‘inflexibele’ patronen kunnen creatief denken en ethische afwegingen niet adequaat verwerken — net zoals Putin vaak moeite heeft met improviseren buiten zijn vaste strategieën.

3. Dagboek als bron van patrooninzicht

Het artikel raadt aan om een dagboek bij te houden: objectief waarnemen wat zich herhaalt zonder meteen te oordelen. Dit helpt organisaties patronen te herkennen en daarop proactief in te spelen (ManagementSite). Dat is precies wat AI doet: grote hoeveelheden data “dagboeken” vormgegeven in contextuele patronen. De menselijke begeleiding is dan cruciaal om te beoordelen welke structurele inzichten betrouwbaar zijn.

4. Samenwerking tussen mens en patroonherkenning

Net zoals de bouw van Stonehenge (generaties patronen in de natuur) en Kaizen (permanent verbeteren op basis van patronen) laat zien, gaat het om pattern-informed progress. AI kan patronen herkennen (zoals bij precedenten of contractrisico’s), maar zonder menselijke beoordeling kan dit leiden tot koude, niet-contextuele beslissingen.

Samenvattend in een tabel

Inzicht uit het Putin-artikel	Relevantie voor AI & senior-ervaring
Terughoudend patroon (lage controle)	AI leert vaste reacties, maar mist nuance en context
Zelfverzekerd, maar inflexibel	AI kan soepel patronen volgen, maar worstelt met creativiteit
Dagboek als patroonbron	Goed geobserveerde data is essentieel voor betrouwbare AI
Patronen in lange traditie	Strategie gebaseerd op patronen kan ondersteunend zijn, niet vervangend

Conclusie

Het artikel over Putin benadrukt dat zelfs op het hoogste niveau patroonherkenning cruciaal is — maar ook vatbaar voor tekortkomingen wanneer het niet door menselijk oordeel wordt getoetst. Voor organisaties betekent dit:

• Herkenning van patronen is waardevol en AI kan dat uitstekend ondersteunen.

• Maar let op: creativiteit, ethiek en context blijven voorbehouden aan menselijke senioren.

• Een gedocumenteerde observatiecultuur (zoals een professioneel dagboek) kan de overlap tussen mens en AI verstevigen, zonder dat talentontwikkeling verloren gaat.

Eigenlijk zie je dat AI vanuit patronen werkt, maar menselijke patronen herschrijft. Het vraagt een shift van doen naar denken over doen. Zie ook mijn LinkedIn bijdrage van 310825. 

Terug naar het origineel: 

Eerst maar het goede nieuws: patronen zijn te (h)erkennen en je kan er op anticiperen. Dan het minder goede nieuws: blijkbaar krijgen we als mens momenteel zoveel impulsen binnen dat alleen kunstmatige intelligentie (AI) nog in staat is patronen in onze omgeving, maar blijkbaar ook bij ons zelf, te (h)erkennen. AI maakt er zelfs een business model van.....

Patronen in handelen en gedrag herhalen zich, vaak gebeurt dat onverwacht of impulsief. Wat het nog sterker maakt d.i. dat patronen (vele) generatie(s) overstijgend zijn, 'het' zit in onze genen. Zodra je patronen gaat herkennen, allereerst bij jezelf (natuurlijk) en vervolgens in je omgeving dan kan dat leiden tot meer effectiviteit en meer efficiency. Je kan daarop anticiperen. Vaak denken we dat dat wat we doen uniek is(!) echter, steeds blijkt uit onderzoek dat onze (verre) voorouders 'het' ook al deden. Hun omstandigheden, hun samenleving was anders dan de onze, de patronen waarmee zij handelden en er op reageerden waren dat niet. Maar nu eerst Putin.

Er ontstaat een zich herhalend gedragspatroon waarbij een onvoorziene gebeurtenis, die niet was gepland, wordt opgevangen door een periode van terughoudendheid en besluiteloosheid door Putin.

Bron: Drawing Policy Implications from the 'Operational Code' of a 'New' Political Actor: Russian President Vladimir Putin. (2016)

De belangrijkste op persoonlijkheid gebaseerde sterke punten van Putin in een politieke rol zijn zijn indrukwekkende houding en zelfverzekerde assertiviteit. Zijn belangrijkste op persoonlijkheid gebaseerde tekortkomingen zijn zijn compromisloze onverzettelijkheid, gebrek aan empathie en sympathie, en cognitieve inflexibiliteit.

Bron: The Political Personality of Russian Federation President Vladimir Putin van Aubrey Immelman en Joseph V. Trenzeluk (2017).

Misschien wel het meest veelzeggende deel van de operationele code van Putin is zijn lage controle-oriëntatie.

M.b.v. statistiek gerelateerd aan gedrag en patronen analyseren Michael Schafer, Didara Nurmanova en Stephen G. Walker 'de operationele code' van Vladimir Putin. Bron: Operational Code Analysis and Foreign Policy Roles: Crossing Simon’s Bridge. (2021) Conclusie van de auteurs:

'Wellicht hadden de VS en de EU verbeteringen aangebracht in de betrekkingen met Rusland door simpelweg op de hoogte te zijn van Poetins lagere controle-oriëntatie door een aantal beleidsmaatregelen te nemen die bedoeld zijn om die frustratie weg te nemen.

Door dat na te laten, stellen de auteurs, transformeerde Putin van een partner en vriend in een rivaal en vijand. Nog niet iedereen vond tijd dit boek te lezen.

Putin is een dankbaar (sic) onderwerp van wetenschappelijk onderzoek, lastig te onderzoeken zo blijkt, toch zijn er 'in' hem patronen te ontdekken. Op een zelfde manier kunnen wij ook patronen ontdekken in onze samenleving, in onze organisaties.

Terug naar onze voorouders. Er zijn wereldwijd meerdere prehistorische bouwwerken die gebaseerd zijn op het principe van het herkennen van patronen in de omgeving waarin we leven. Eén van de meest bekende bouwwerken is Stonehenge. Op zowel midzomer- als midwinterdag wordt de in het midden geplaatste 'heel stone' geraakt door de opkomende resp. ondergaande zon. 4.500 jr. deden de bouwers hierover zonder, voor zover bekend, geschreven tekst. Alles wat zij deden werd verbaal overgebracht. Stonehenge is gebaseerd op het generatie lang onderkennen van patronen in omgeving en natuur. Zonder een kalender zoals wij die nu kennen wist men toch ieder jaar op welk moment het midzomerdag resp. midwinterdag zou worden: patronen.

Het bouwbedrijf Kongo-gumi van Japan is het oudste bedrijf ter wereld, het is meer dan 1500 jaar oud. Er zijn ook meer dan 2.000 bedrijven in Japan die meer dan 100 jaar oud zijn. Er is een reden waarom deze bedrijven blijven bestaan en bloeien. De Japanse filosofie van groeien in harmonie met de natuurwetten is van fundamenteel belang voor hun succes. Werken in overeenstemming met de Kaizen-filosofie is precies dat: in harmonie met de natuur.

Bron: Kaizen Philosophy A Mindset Rather than a Strategy. Japanners waren één van de eersten die patronen in de natuur herkenden, het repeteren van herfst, winter, lente, zomer, én dat vervolgens vertaalden naar een 'werkbare' Kaizen filosofie. Zie ook Over LEAN, SIX SIGMA, KAIZEN.

Als er één advies is dat mijn studenten, en mijn relaties, direct mogen opvolgen (NB: de 'rest' doen zij omdat zij dat zelf willen, niet omdat ik dat zeg) dan is dat het bijhouden van een dagboek. Waarnemen en daarin vastleggen van dat wat er zich afspeelt in je omgeving zonder vooralsnog te oordelen en beoordelen laat staan veroordelen. Iedere organisatie wordt beter van de inhoud van hun dagboek: zij gaan patronen herkennen.

Door de oogbewegingen en gezichtsuitdrukkingen van gebruikers te analyseren met hulp van kunstmatig intelligentie kan het bedrijf monitoren of en hoelang je in het metaversum naar bepaalde advertenties kijkt. Sterker, de beoogde software moet straks zelfs in staat zijn je emotionele reactie op reclame of andere content vast te stellen.'

In de metaverse gaan onze avatars zichzelf bewegen en communiceren. Om ook de virtuele non-verbale communicatie optimaal te laten verlopen dient kunstmatige intelligentie onze patronen, zoals onze variëteit aan persoonlijke gezichtsuitdrukkingen, te kennen. De analyse daarvan is nu al begonnen, en AI is daarin heel succesvol. Bron: Tech kijkt in onze ziel (en verkoopt die) (fd.nl)

Zondagavond plaatste ik op LinkedIn:

Morgenavond de 2e les van de Masterclass Programma Management, met over 6 weken de 8e en laatste les. 2 decennia verzorg ik MC's, colleges, lessen, steeds in cycli van enkele maanden. Nu meer dan ooit realiseer ik me dat de wereld er bij de 8e les anders uit zal zien dan dat dit vanavond het geval is.... Morgenavond begin ik dan ook met de betekenis van PM in een VUCA omgeving.

VUCA: volatile, uncertain, complex, and ambiguous. Vrij vertaald VOCD: vluchtig, onzeker, complex en dubbelzinnig. 

'Iets' van VUCA zal er altijd zijn of als zodanig worden ervaren. Toch is er een keerzijde aan VUCA: patronen herkennen. Zo worden we al geruime tijd geconfronteerd met de patronen van de volgende 'uitdaging': klimaatverandering. Acteren we op basis van die patronen of laten we ons opnieuw 'verrassen'?

Willem E.A.J. Scheepers, zowel docent als adviseur op organisatie ontwikkeling, auteur van het recent verschenen  ‘Leiden en Lijden tijdens Coronacrisis‘. willem@willemscheepers.nl

010324

"Op de vraag wat hij als zijn belangrijkste inzicht beschouwt, antwoordt Mintzberg dat hij zijn hele carrière samenvat in het woord ‘reframing’. Zo ontstaat strategie eerder spontaan en toevallig dan gepland. Hij geeft het voorbeeld van IKEA, waar een medewerker opmerkte dat een tafel in de auto past door de poten er af te halen. Zo is het idee ontstaan om meubels te demonteren.

Hij ziet naar eigen zeggen patronen, die voor de hand liggen en iedereen zou zien die de moeite neemt om te kijken."

Henry Mintzberg in Het FD: ‘Management zonder ziel is een epidemie geworden’ (fd.nl)