De luchtkwaliteit in Nederland is een onderwerp dat de gemoederen, en zeker de transportsector, flink bezighoudt. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft het rapport Monitoring Luchtkwaliteit 2025 gepubliceerd. Hierin wordt niet alleen teruggekeken op het afgelopen jaar, maar vooral ook vooruitgeblikt naar 2030. Voor de sector wegtransport zijn de conclusies hoopgevend, al blijven er uitdagingen bestaan met het oog op strengere Europese regelgeving.

Huidige stand van zaken: 2024

Als we kijken naar de huidige situatie, is er voorzichtig positief nieuws. Het RIVM berekende de concentraties stikstofdioxide (NO2) en fijnstof langs de Nederlandse wegen voor het jaar 2024. De conclusie is dat de huidige wettelijke normen voor wegverkeer eigenlijk niet meer worden overschreden.

Voor fijnstof werd de norm nergens langs de wegen overschreden. Voor stikstofdioxide was er slechts één locatie in Nederland, bij Velp in de gemeente Rheden, waar de concentratie nog boven de toegestane grens uitkwam. Dit laat zien dat de maatregelen van de afgelopen jaren effect sorteren en dat de lucht langs onze snel- en autowegen schoner wordt.

De uitdaging van 2030: strengere regels

Toch is achteroverleunen geen optie. Vanaf 2030 gelden er namelijk nieuwe, aangescherpte Europese regels. De lat wordt hoger gelegd om de gezondheid van inwoners beter te beschermen. Locaties die nu nog aan de regels voldoen, kunnen onder dit nieuwe regime als 'vervuild' worden aangemerkt.

Het RIVM verwacht dat er in 2030 langs wegen op 956 plekken een overschrijding zal zijn van de nieuwe, strengere norm voor stikstofdioxide. Hoewel dit klinkt als een grote opgave, is er sprake van een zeer positieve trendbreuk tegenover eerdere rapportages. Het aantal verwachte overschrijdingen is namelijk veel lager dan eerder werd ingeschat. De oorzaak hiervan ligt direct bij de ontwikkelingen in het wegtransport. De uitstoot van stikstofdioxide door auto’s daalt veel sneller dan verwacht.

De belangrijkste drijver achter deze daling is de snelle opmars van de elektrische auto. Het RIVM gaat er in de nieuwe berekeningen vanuit dat er in 2030 veel meer elektrische voertuigen op de weg zullen zijn dan eerder werd aangenomen. Deze versnelde elektrificatie van het wagenpark zorgt voor een drastische reductie van de uitlaatgassen, waardoor de luchtkwaliteit langs drukke wegen sneller verbetert dan voorspeld.

Fijnstof: verkeer niet langer de hoofdoorzaak

Waar de strijd tegen stikstofdioxide gewonnen lijkt te worden door elektrificatie, ligt dat voor fijnstof in 2030 anders. Ook hier worden overschrijdingen verwacht, maar het RIVM merkt op dat de oorzaak hiervan steeds minder bij het verkeer zelf ligt. Omdat motoren schoner worden, hebben specifieke verkeersmaatregelen om uitstoot te verlagen waarschijnlijk nog maar weinig effect op de fijnstofconcentraties.

Voor de toekomst adviseert het RIVM dan ook om goed te onderzoeken welke andere bronnen deze fijnstofoverschrijdingen veroorzaken. Voor de transportsector betekent dit dat de focus de komende jaren vooral zal blijven liggen op de transitie naar zero-emissie, waarmee een cruciale bijdrage wordt geleverd aan de luchtkwaliteit van morgen.

Bron: RIVM

Lees ook: Inzicht in luchtkwaliteit en gezondheid: 'Take a deep breath?'

Lees ook: Kluchtkwaliteit: laat je niet gek maken