Authentiek Leiderschap in Tijden van Crisis en Corona.

"En dan is daar Mark Rutte, een wat stugge, bijna technocratische politicus die zich tijdens deze coronacrisis heeft getoond de Nederlanders te kunnen geven wat ze willen van een premier: een nuchtere, krenterige 'één van ons' leider." Bron: Coronavirus brings out best (and worst) in world leaders.

"Ik besloot Mark Rutte te geloven. Dat zijn tranen en emoties authentiek en oprecht waren.", was het commentaar van één van de 7 miljoen kijkers naar de coronavirus toespraak die premier Mark Rutte hield op 16 maart. 'Authentiek: echt, betrouwbaar, origineel', lezen we bij de definitie. Toch gaat authenticiteit voor mij 'iets' verder: het betekent dat je dicht bij jezelf staat, dicht bij je kernwaarden.

In zijn toespraak voor afstudeerders van George Washington University formuleerde Tim Cook, APPLE's CEO, persoonlijke (kern)waarden als basis voor je authenticiteit als volgt:“Your values matter. They are your North Star. Otherwise it's just a job, and life is too short for that.” Jezelf confirmeren aan je kernwaarden, is 'slechts' de ene kant van het authenticiteit verhaal. Minstens zo belangrijk is dat je kernwaarden resoneren met de kernwaarden van je toehoorders, beter nog: toeschouwers. Als 7 miljoen mensen positief reageren, zeker in hectische tijden, op je authenticiteit, dan heb je veel bereikt. Maar je bent er daarmee nog niet: de crisis is nog (lang) niet voorbij.

Je authenticiteit laat je m.n. zien in je gedrag, bewust en onbewust nemen mensen dat van je waar. Maar zelf acteer je ook veel meer en vaker onbewust dan bewust: in je neus peuteren bijv., Iedereen ziet het maar jij zelf blijft het ontkennen, tot het moment dat je wordt opgenomen/gefotografeerd. Dat gedrag is lastig, voor sommigen zelfs onmogelijk, af te leren.

Ooit formuleerde ik een communicatieformule: C = (V x L)¹ + G². Eenvoudig gezegd: je gedrag is (veel) belangrijker dan dat wat je zegt. Je kan zeggen dat de klant van je organisatie centraal staat, toch parkeer je je directie/managementauto naast de voordeur. Je blijkt goed ter been, dus dit zou niet nodig zijn. Het is zoiets als de hand die Mark Rutte enkele dagen eerder voor datzelfde Nederlandse volk gaf aan RIVM's Jaap van Dissel, terwijl hij juist daarvoor waarschuwde: 'Geen handen geven!'. Met zijn toespraak van 16 maart herstelde hij deze 'faux pas' op een mooie manier.

Overal camera's, 'je kan jezelf niet meer normaal gedragen...'. Of juist wel: als je jezelf maar bewust bent van je kernwaarden. Zeker als het er om spant. Besturen, ook managen en zeker (mogen) leiden is Top Sport. Niet iedereen lijkt dat voldoende te beseffen; helaas. Maar, ook dat leren Rutte's voorbeelden: je krijgt van de populatie voldoende de kans om je fouten te herstellen.

"Tijdens een crisis dienen leiders toegankelijk te zijn. Omdat het niet altijd mogelijk is om door je bedrijf, hier door je land, te lopen en persoonlijk met collega's, laat staan met burgers, te praten, laat mensen weten hoe ze je het beste kunnen bereiken met statusupdates en vragen. Vooral tijdens een crisis hebben mensen de behoefte om vaak van hun leiders te horen. Als leiders kalm, bezorgd, deskundig en verantwoordelijk lijken, voelen mensen zich aangemoedigd en hebben ze meer vertrouwen dat alles onder controle is en dat het goed komt." How to Lead Through a Crisis.

Het tegenovergestelde is ook waar: 'Geen paniek!' roepen heeft vaak tot gevolg dat iedereen juist in paniek raakt. 'Niet hamsteren!' heeft hetzelfde effect, al helemaal als je stelt dat dit 'asociaal' is; zo blijkt helaas maar weer. Positieve formulering is aan te raden boven negatieve formulering: bij 'het gaat hier slecht' zijn je meeste toehoorders al vertrokken voor dat je bent uitgesproken. Bij 'het kan beter' is de kans groot dat de meerderheid juist bij je blijft.

"Momenteel wordt de mensheid geconfronteerd met een acute crisis, niet alleen vanwege het coronavirus, maar ook vanwege het gebrek aan vertrouwen tussen mensen. Om een epidemie te verslaan, moeten mensen wetenschappelijke experts vertrouwen, moeten burgers de overheid vertrouwen en moeten landen elkaar vertrouwen. Onverantwoordelijke politici hebben de afgelopen jaren opzettelijk het vertrouwen in de wetenschap, de overheid en de internationale samenwerking ondermijnd. Als gevolg hiervan worden we nu geconfronteerd met deze crisis zonder wereldleiders die een gecoördineerde wereldwijde reactie kunnen inspireren, organiseren en financieren." signaleert Yuval Noah Harari eerder deze week in In the Battle Against Coronavirus, Humanity Lacks Leadership: 'In de strijd tegen het coronavirus mist de mensheid leiderschap'.

Daarvoor lijkt 'iets' te zeggen. Zo blijkt dat de 'approval rate' van president Donald Trump in rap tempo daalt en dat in iets meer dan een week. 'Vertrouwen en het paard', je kent dat wel.

COVID-19 c.q. het coronavirus wordt (ook helaas) op veel vlakken een interessante wetenschappelijke casus, niet alleen v.w.b. de wereldwijde gezondheid en niet alleen v.w.b. de disruptie die de Chinese economie nu doormaakt, maar ook v.w.b. authentiek leiderschap in tijden van crisis. We scheiden ook wat leiderschap betreft waarschijnlijk 'het kaf van het koren'. Weinig zal, of op z'n minst kan, meer hetzelfde zijn na deze coronacrisis.

Intussen: Blijf Gezond!

Willem E.A.J. Scheepers, organisatie ontwikkelaar en docent persoonlijk leiderschap; auteur van o.m. ‘De Visie van de Organisatie, een Arbeidsmarkt met Mens en Robot, Leiderschap binnen een Uitdagende Toekomst‘.