Statiegeld: coins are for beggars?

De schoonmakers liepen door de trein. Er zaten veel statiegeldflesjes en blikjes in het afval. De gemakskopers vinden 15 cent statiegeld klaarblijkelijk geen stimulans om de lege flesjes en blikjes mee naar huis te nemen en bij de lokale supermarkt in te leveren; coins are for beggars?

We laten per jaar een kwart miljard euro aan statiegeld liggen, volgens RTL. Het is de vraag wat er met dat geld gebeurt. Elke dag loopt het bedrag dat er in het fonds zit op, omdat we te weinig terug brengen. Het geld gaat dan niet naar supermarkten en producenten zegt Statiegeld Nederland. Waarheen wel? Dat is de grote vraag...

Het statiegeld betalen consumenten wel, maar ze innen het niet altijd als het flesje of blikje leeg is. Bijvoorbeeld omdat je het blikje of flesje bij het verkooppunt niet kunt inleveren, of omdat je dat lekkende blikje niet in je tas wil houden tot je thuis bent. Je koopt zo'n flesje onderweg, voor het gemak, en omdat inleveren niet gemakkelijk is gaat het flesje bij het vuil.

Het gaat inmiddels om enorme hoeveelheden blikjes en flesjes. Vorig jaar werden er in Nederland ruim 700 miljoen grote statiegeldflessen verkocht (die we wel keurig terugbrengen naar de winkel) en maar liefst 1 miljard kleine flesjes en 2,5 miljard blikjes. Van de kleine flesjes komt maar liefst 42 procent niet terug, blijkt uit cijfers van het Afvalfonds Verpakkingen. Doel is dat 90 procent wordt ingeleverd. We hebben die grondstoffen hard nodig voor de volgende generaties flesjes en blikjes.

De ILT waarschuwde het Afvalfonds Verpakkingen, dat het in overtreding is voor het niet halen van de inzameldoelen. Het Afvalfonds Verpakkingen kreeg van de ILT een maand om met een verbeterplan te komen, maar dat plan wordt nu als niet voldoende beoordeeld.
In totaal zijn er slechts 40 inzamelmachines buiten de 4.000 supermarkten. Nederland kent alleen al 400 treinstations en 1.800 bemande tankstations waar flesjes en blikjes worden verkocht.

Mijn suggestie: zet op OV-knooppunten, onderwijsinstellingen, drukke winkelstraten en tanksstations op handige locaties grote bakken neer voor het goede doel. Voor Artis, voor het Leger des Heils of de lokale voetbalclub. Maak doneren onderweg makkelijk. Weggooien moet eigenlijk lastig zijn. Inleveren en weg geven leuker. Dan komt die 250 miljoen euro ook nog eens goed terecht.

Update 19 maart 2024:

Het niet-geïnd statiegeld voor plastic flessen en blikjes is de afgelopen twee jaar explosief gegroeid. Sinds 2022 is er al ruim €200 mln binnengestroomd. Dit zal eind dit jaar met €140 mln zijn toegenomen tot minstens €340 mln doordat consumenten blikjes en flesjes niet terugbrengen. Dat blijkt uit onderzoek van het FD. Het statiegeldsysteem leidt tot pervers gedrag.

Walther Ploos van Amstel.