In de bouw gaat het nooit alleen over stenen, staal of isolatie. Het gaat over verantwoordelijkheid. En met de mogelijke komst van de Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) wordt die verantwoordelijkheid opnieuw verdeeld. Waar producenten en importeurs vroeger konden volstaan met het op de markt brengen van bouwmaterialen, moeten ze straks ook zorgen voor wat er daarna gebeurt als het product is afgeschreven, afgebroken of vervangen.

De overheid werkt aan verschillende UPV-regelingen voor de bouw. Voor kunststof bouwmaterialen (zoals leidingen, dakbedekking en isolatie) wordt een regeling vanaf 2025 verkend. Voor vlakglas is er al een systeem actief via Vlakglas Recycling Nederland. En in het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE) is UPV expliciet benoemd als instrument om de bouwsector circulair te maken. De boodschap is duidelijk: producenten blijven eigenaar van hun afval, ook na verkoop.

Voor de groothandel in bouwmaterialen betekent dit een fundamentele verandering. De groothandel is immers de verbindende schakel tussen producent, bouwer en eindgebruiker. Zodra materialen retour moeten, of data over herkomst en samenstelling worden gevraagd, kijkt iedereen automatisch naar diezelfde schakel: de groothandel.

UPV brengt nieuwe verplichtingen mee: inzameling, sortering, rapportage, recycling en administratieve lasten. Maar tegelijkertijd ontstaan er nieuwe marktkansen. Groothandels die nu investeren in circulaire logistiek, materiaalpaspoorten en retourstromen, kunnen hun positie in de keten juist versterken. Van dozenschuiver naar regisseur van materiaalstromen: dat is de richting waarin het onvermijdelijk gaat.

De uitdagingen zijn fors. Veel bouwmaterialen gaan decennia mee; retourstromen zijn versnipperd en logistiek vaak niet rendabel. Samenwerking wordt daarom cruciaal. Producenten, recyclers en groothandels moeten duidelijke afspraken maken over wie wat doet en vooral: wie wat betaalt. Alleen met schaal, data en vertrouwen kan zo’n systeem werken.

Daarmee wordt data het nieuwe cement van de bouwketen. Wie weet waar materialen vandaan komen, wat erin zit en waar ze terechtkomen, heeft goud in handen. Niet alleen voor rapportages, maar vooral voor efficiënt hergebruik. Denk aan asset tracking, circulaire inruilprogramma’s en digitale materiaalpaspoorten.

De invoering van UPV is dus geen last, maar een uitnodiging. Een kans om de groothandel opnieuw uit te vinden als spil in een circulaire economie. Wie nu zijn logistiek, data en samenwerking op orde brengt, staat straks aan de basis van een nieuwe waardeketen; één waarin materialen niet verdwijnen, maar terugkomen. De circulaire bouw vraagt niet om meer regels, maar om nieuwe regie. En die ligt bij de groothandel.

Walther Ploos van Amstel.

Checklist:

Wat betekent UPV voor de groothandel in bouwmaterialen?

1. Mogelijke nieuwe verantwoordelijkheden en kosten
   Groothandels kunnen in bepaalde gevallen (afhankelijk van hun positie in de keten) te maken krijgen met verplichtingen bij inzameling, verwerking en recyclen van bouwmaterialen of componenten. Als groothandel treed je mogelijk op als schakel tussen producent én eindgebruiker, waardoor je logistieke stromen voor retouren en recycling moet inrichten.

2. Logistieke en operationele complexiteit
   Het opzetten van processen voor terugname, sortering, opslag, transport en verwerking van bouwmaterialen vergt extra organisatie. Daarnaast moet je systematisch rapporteren over hoeveelheden, staat, materiaalsoort, etc.

3. Samenwerking in de keten wordt cruciaal
   Om UPV goed te laten werken, zal de groothandel nauwer moeten samenwerken met producenten, leveranciers, recyclers en mogelijk zelfs gemeenten. Er zullen afspraken moeten worden gemaakt over wie welke verantwoordelijkheid draagt — inzameling, verwerking, financiering, administratie, etc.

4. Marktkansen & differentiatie
   Groothandels die zich vroeg profile­ren als circulair én duurzaam kunnen zich onderscheiden. Je kunt waarde toevoegen door retourmanagement, refurbishment, recyclingservices, materiaalpaspoorten en inruilregelingen.

5. Beheer van product- en materiaaldata
   UPV versterkt de noodzaak om materiaal- en productinformatie te beheren — welke onderdelen zijn herbruikbaar of recyclebaar, welke samenstellingen zijn “ongewenst” of problematisch, en in welke mate materialen al secundair of circulair zijn.

6. Risico’s en naleving
   Naleving van UPV-verplichtingen (rapportage, afvalverwerking, recyclingpercentages) kan risico’s meebrengen: boetes, reputatieschade, of concurrentienadelen als anderen (nog) niet worden gemandateerd of gehandhaafd.

7. Segmentatie & productgroepafbakening
   Niet alle bouwmaterialen zullen in één keer onder UPV vallen; het zal afhangen van productgroep, restwaarde, materiaalcomplexiteit en wettelijke beslissingen. Voor sommige materialen kan UPV eerder ingaan dan voor andere.