Het is bizar dat ik nog steeds zo van mensen houd, want er is geen enkele reden toe. Als ik ‘mensen’ zeg bedoel ik natuurlijk ‘homo sapiens’. De enige mensensoort die we nog hebben. Vroeger hadden we er meerderen, zoals je onder apen bonobo’s, makaken en gibbons hebt.Op dit moment gedragen de bijna 8 miljard homo sapiens-leden zich zoals de sauriërs dat ooit deden. Je weet wel, van Jurassic Parc. Ze regeren over de wereld. Al doen ze dat een stuk slechter dan de giga-reptielen die zo’n 70 miljoen jaar geleden door een meteoriet-inslag collectief ophielden te bestaan.
Geen sauriër haalde het in zijn hoofd om zijn biotoop om zeep te helpen. Sapiens doet dat wel. Hij heeft de totale planten- en dierenwereld aan zich onderworpen. Met als gevolg, dat er een schrikbarend aantal diersoorten uitsterft. Bovendien slaat sapiens regelmatig de eigen soort de hersens in.
Dit gedrag is gebaseerd op een eigenaardig ontwikkelde hersenpan. Dat ding bezit een nogal grote prefrontale cortex, vergeleken met andere dieren. Daar kan hij mee plannen, organiseren en vooruitdenken. Maar daar blijft het dan ook bij, want hij is niet zo slim als hij zelf denkt, zeker niet vergeleken met andere dieren. Hij ziet zijn meningen voor waarheden aan, en als er iemand een emotioneel verhaal heeft komt hij onmiddellijk in beweging. Eén huilverhaal en hij gooit zijn hele denkwereld om! Dat zou een olifant, een libelle of een wipsnavelkraai nooit doen, ook al omdat die te slim zijn om een denkwereld te hebben.
Onze soort is primair gericht op overleven en op bevrediging van zijn behoeftes. Ben je verbaasd over het narcisme van je ex, het borderline-gedrag van je buurvrouw, het hyperactieve gedrag van een collega of het gebrek aan empathie van je baas, realiseer je dan dat kenmerken zijn van de soort waartoe je behoort. Hij denkt daarmee zijn veiligheid te waarborgen. Ik zei al: sapiens is niet zo slim. Dus, inderdaad, bizar dat ik nog steeds van mensen houd.Momenteel zijn er mensen, die vermoeden dat wij de andere mensensoorten vroeger hebben uitgeroeid. Dit lijkt tegengesproken te worden door het feit dat onze soort zich heeft gemengd met neanderthalers, maar homo sapiens heeft mogelijk ergens besloten dat er een einde moest komen aan de andere soorten.
Maar waarom dan? Omdat onze soort niet terugdeinst voor een misdaadje meer of minder. Vooral niet als het het eigen belang dient. Of het belang van zijn stam of familie. We bewijzen op dit moment weer volop dat we in staat zijn om oorlog te voeren en dat we lak hebben aan de dood van dieren, planten en medemensen.
We hebben eveneens meerdere malen laten zien dat het ons koud laat als andere mensen hongerlijden. We hebben er geen moeite mee om mensen die in nood zijn voor semi-misdadigers te verslijten, als ons dat zo uitkomt. Zonder enige aarzeling sluiten we ze buiten de gemeenschap.
De conclusie is simpel: homo sapiens is any moment in staat te veranderen in een op zichzelf gericht, opportunistisch wezen. Als de nood aan de man is, kan hij (lees: jij en ik) wild om zich heen gaan schoppen. Onze soort is, kortom, geen lieverdje.
Nu moet ik in alle eerlijkheid zeggen, dat niet ieder lid van onze sapiens-familie zo is. Een substantieel deel is zelfs ronduit zorgzaam. Ze zijn van nature betrokken om anderen te helpen. Dat doen ze gewoon; daar denken ze niet over na.
Kan dat altruïsme een biologisch trekje zijn? Jazeker, want andere dieren kennen het ook. En als dieren iets kennen dat wij ook hebben, dan zit het meestal in onze biologie. Dan is het waarschijnlijk aangeboren, en hebben wij geen goeroe of dominee nodig die ons gaat uitleggen wat onvoorwaardelijke liefde of compassie is. Ons instinct weet dat al. Toch is sapiens bijna nooit alleen maar lief.
.
Ons falen komt vooral voort uit ons overlevingsinstinct. Dat weet in een jungle heel goed wat het moet doet, maar het is in een gedigitaliseerde asfalt- en betonjungle de draad volledig kwijt. En daar wordt homo sapiens niet betrouwbaarder van. Het is ‘ieder voor zich, en god voor ons allen’. En ondertussen mopperen we op onze leiders, of mediteren we voor een betere wereld.
Dat gemopper en gemediteer komt volgens mij voort uit de fijne kant van homo sapiens. De behoefte aan harmonie en omhelzing van elkaar. En dat geeft dan weer hoop.
Er zijn gelukkig mensen bij wie dat sterk ontwikkeld is. Als we die mensen nu eens de macht zouden kunnen geven; dat zou ons echt helpen. Maar ik ken mijn illusies: het zal niet meevallen om de roofdieren onder ons hiervan te overtuigen.
Wat ik tegen beter weten in hoop, is dat homo sapiens de potentie heeft om zichzelf naar een hoger, constructiever niveau te tillen. Daar hoop ik op, en daar richt ik mijn idealen en werk op. Wetend dat ik geen goeroe ben en ook een lid van deze familie, en dus tot dezelfde dingen in staat. En dat zal ook wel voor jou gelden…
Uit 'Sapiens heeft de broek aan'
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>