Juist omdat ik het met de essentie van de inhoud zo ontzettend eens ben, wil ik bezwaar maken tegen bepaalde uitspraken die inmiddels alweer flink achterhaald zijn.

Een jaar of drie a vier geleden zou dit artikel misschien nog een prima aanvulling zijn geweest op de 'stand der zaken' van destijds. Maar nu lijkt opeens ook deze schrijfster wakker te worden vanuit een soort sluimering. Ik denk dat de samenleving gelukkig alweer wat verder is dan deze lezing.

We hebben veel geleerd van - en over - de digitalisering sinds het begin van de Coronacrisis.
Tegen alle verwachtingen in ging de productiviteit opeens omhoog! Managers die voorheen bezworen dat je op kantoor moest zijn 'om alles mee te krijgen' en dus goed je werk te kunnen doen, moesten opeens erkennen dat het qua productie en output nog zelden zo goed is gegaan. Eigenlijk dreigen ze steeds meer overbodig te worden.
Let wel: in Nederland waren we al jaren relatief soepel rondom thuiswerken, maar bijvoorbeeld in Duitsland, daar was deze schok nog veel groter.

Want wat blijkt, de productiviteit, digitalisering en eenzaamheid hebben natuurlijk deels wel, maar voor een groot deel ook echt niets met elkaar te maken.
De eenzaamheid heeft tegenwoordig veel meer met de patronen 'in mensen zelf' te maken. Het gaat veel meer over de perceptie wat van men zelf denkt dat van hem/haar verwacht wordt. Als kuddedier bestaat de eenzaamheid dan vooral uit 'het niet weten waar je staat'.
We zijn onzeker over wat er allemaal aan het veranderen is. Juist omdat de onderwerpen die in het artikel worden aangehaald, beginnen te schuren en we ons nog niet zo goed een houding weten te geven.

Ik ken verhalen van mensen die heel graag terug willen naar kantoor. Want in de pantry, bij het koffiezetapparaat uitgebreid het weekend doornemen, is binnen heel veel organisaties volledig okay. Maar dit via Teams, dat doe je niet. Dat is niet leuk. Dat 'hoort' niet. In die zin zouden volwassenen best meer kunnen leren van jongeren die online hele gesprekken voeren. Dat is voor een deel ook waar voor hun het leven zich afspeelt.

Volwassen hebben nog steeds dat vaste patroon van deugdzaamheid en onderwerping.
Bijvoorbeeld dat, als je maar eenmaal binnen bent op kantoor, je daarna soort van buutvrij bent en dan veel meer zelf je eigen tijd mag bepalen. Het lijkt ook wel alsof men zichzelf hier meer toestemming geeft een beetje te lanterfanten, zolang je maar bij de afspraken van die dag bent. En natuurlijk ook de rest van je werk er niet onder leidt.

Maar waarom kan dat alleen daar? Waarom verandert dat van achter de keukentafel?. Waarom? Wat maakt dat je je juist bespied voelt als je even niet ingelogd bent, als je even niet meteen de telefoon opneemt als je collega belt of wanneer je heel even 'offline' bent omdat je geconcentreerd wil werken?
Het veel gehoorde argument is: dat anderen dan weleens zouden kunnen denken dat je vast de kantjes er vanaf loopt. Dus werken we thuis net wat harder en voelen we ons net wat vaker schuldig als we het even rustig aan doen.
En je schuldig voelen om dit vervolgens dan niet voldoende kunnen - of willen - bespreken, vereenzaamt nu eenmaal. We verdwalen dan.

De oorzaak toch nog steeds hoog boven de mensen leggen, alsof zij alleen maar het slachtoffer zijn van het organisatiesysteem, is wat sleets aan het raken.
De mens is namelijk geen slachtoffer als ze zichzelf daartoe niet telkens oproept. Systemen zijn verzonnen door mensen en mensen kunnen ze dus ook veranderen. Niet het systeem, maar de mens zelf mag in beweging komen.

Dus wat willen we? Willen we niet eenzaam zijn, dan moeten we misschien gewoon weer meer dingen samen doen. Het is dat die rottige Corona ons nu parten speelt, maar in generieke zin zijn er kansen ontstaan die ons - juist door diezelfde Corona en binnen de digitalisering - (straks) legio nieuwe mogelijkheden geven.

Nog nooit heeft de mens zoveel vrijheid gehad om zelf haar werk in te delen.
En heb je als mens steeds het gevoel dat jij een systeem (computer) moet volgen, in plaats dat de computer (het systeem) jou volgt en ontlast, dan wordt het misschien tijd om een andere baan te gaan zoeken. Er zijn zoveel plekken waar je gewoon kunt werken zonder dat je dit keurslijf hoeft te voelen. Doe zelf die eerste stap en je zal zien dat je er meteen enorm van opknapt!
Kritisch zijn op de digitalisering is namelijk zo veel gemakkelijker dan naar je eigen keuzes en verantwoordelijkheid kijken.

(Mark Veldpape is mede-eigenaar van www.zinnigezaken.nl. Hier leren organisaties en de mensen binnen organisaties zichzelf te activeren rondom tal van zaken. Waaronder rondom Duurzaam Ondernemen, waarbij de mens en de menselijke factoren centraal staan.)