Herkenbaar, zeer herkenbaar.
Er zijn dan misschien geen handboeken voor de aanpak van complexe vraagstukken, maar er is wel al een paar jaar een heel aardig boek op de markt ( - al zeg ik dat zelf😉-), waarin een aanpak beschreven en uitgewerkt wordt....Het boek heet "Hoe richt je een Zwerm. Een eenvoudige aanpak voor complexe vraagstukken" en is uitgegeven bij Van Duuren ...Inmiddels aan de derde druk toe, dus kennelijk ben ik niet de enige die het een aardig boek vind.

Mooi artikel en 'to the point'. De slotzin doet me enigszins glimlachen... Ik zeg Amen op deel één van de zin: Ogen open, wat volgens mij betekent met een klaar bewustzijn (Awareness, in het Engels). In werkelijkheid kijken de stakeholders meestal niet met hun klaar bewustzijn en wel met hun gekleurd bewustzijn (Consciousness, in het Engels) Daar ligt een deel van het probleem met complexe problemen.

In feiten dien je niet met 'gezond verslag' aan de slag te gaan, want daar hebben we toch zo weinig van ... (ik zei vroeger dat God bij het begin van de schepping twee kilogram, negenhonderd negennegentig gram 'gezond verstand' ter beschikking had... voor de ganse mensheid).

Er is naar mijn ervaring één passende oplossing en dat is het van binnenuit beleven van Creatieve wisselwerking (Creative Interchange, ontdekt door de Amerikaanse filosoof Henry Nelson Wieman). Makkelijk is anders en het voorname lichtpunt is dat we met het creatief wisselwerkingsproces geboren zijn. De realiteit is dat we, door onze ervaringen, het ingewisseld hebben met het vanuit de heup reageren met wat we van de complexe werkelijkheid begrijpen met onze beperkte, door ervaring ingeslepen, Mindsets (ofte gekleurde bril ofte gekleurd bewustzijn).

Graag gedaan,

Johan Roels

Dit artikel is zeer treffend. Wat ik in de analyse mis is het aspect menselijk gedrag. Complexe vraagstukken kunnen niet alleen vanuit de dynamiek van het vraagstuk worden opgelost, maar ook het gedrag van de actoren speelt daarin een rol.

Hoi Lenette, weer een rete, herstel, beregoed artikel, zoals altijd, vooral ook door jouw 'eenvoudige' voorbeelden. Ik moet bij dit onderwerp vaak denken aan de uitspraak: 'Het is complex, maar wij maken het ingewikkeld'. Vrij vertaald: De kunst is om complexiteit te aanvaarden (immers, ook de natuur is, en wij zijn zelf, een complex systeem) en een circulaire benadering van een complex vraagstuk toe te laten in ons denken. Want door onze reflex om met een 'daadkrachtige' old school lineaire 'oplossing' te komen maken we het vraagstuk ook nog eens ingewikkeld. Gelukkig staan er steeds meer wakkere pioniers op en begint de ook de perverse heilsverwachting van het neoliberale gedachtengoed haarscheurtjes te vertonen.

Hartelijk dank voor de mooie reacties! Eveneens dank voor de (boeken-)tips en de aanvullingen, zoals het menselijk gedrag van actoren bij complexe vraagstukken. Dat is nog wel een extra artikel waard! En naast gezond verstand zijn inderdaad ook een heldere geest en het onderzoeken van onze eigen mentale modellen belangrijke ingrediënten voor het hanteren van dit soort vraagstukken. Laten we het niet ingewikkelder maken dan het is en helder focussen vanuit een persoonlijk, moreel kompas.

Een complicerende factor in 'het oplossen van complexe vraagstukken', is de (uit lineair denken voortkomende) overtuiging dat complexe vraagstukken opgelost dienen te kunnen worden. Alsof dat zou kunnen. (Zoeken naar antwoordrichtingen, respectievelijk het formuleren van ontwikkelingsopgaven, en consistent ontwikkelstap na ontwikkelstap zetten, is effectiever. Veranderingen die uit dergelijk denkwerk voortkomen, zijn duurzamer.)

Het verdient m.i. daarenboven aanbeveling onderscheid te maken tussen complex en gecompliceerd door te verdiepen in de karakteristieken van beide fenomenen, en vanuit aldus verworven inzichten te bepalen welke interventies meer en minder zinvol zijn.

Blij te lezen dat Lenette zich opmaakt voor een artikel over de (de invloed van) factor mens, een factor die in nogal wat literatuur 'weggedacht' wordt. Ontwerpers en (her-)inrichters van bedrijfsprocessen richten allerlei systemen in (op basis van versimpelde voorstellingen van de werkelijkheid), waarin mensen geplaatst worden die precies moeten doen wat die systeem-ontwerpers bedacht hebben - anders werken die immers systemen niet.

Wat nou als ontwerpers zich grondig zouden verdiepen in de grilligheden van de menselijke geest en voorspelbaarheden van menselijk gedrag, om vervolgens op basis daarvan systemen te ontwerpen die dat grillige menselijke gedrag ondersteunen?

🎶