Sorry, waarde Hans Waltman, maar uw woede over het neerleggen van de schuldvraag inzake de dood van een clientje (alleen al het verhullende woord spreekt boekdelen) bij de hulpverleners plakt de pleister naast de wond. Natuurlijk is het een rare zaak dat iemand die zijn beroep naar beste weten (laten we dat althans aannemen) vervult ineens aan de paal genageld wordt. Maar voor we ons in plaatsvervangende woede storten is het misschhien zinvol te kijken naar de cultuur waarin dat beroep naar beste weten wordt vervuld.

Ik schrijf expres cultuur, en niet structuur. Want de structuur van de werkomgeving is de factor die je de schuld geeft als je je ogen liever sluit voor de cultuur waarin je je werk doet. De cultuur heeft ons opgedrongen dat we zelf niet echt verantwoordelijk zijn voor het resultaat van ons werk. Allemaal samen, teamplayers, resultaatgericht opereren - hordes on- en nonwoorden die er uiteindelijk vooral voor zorgen dat je niet meer bezig bent met je werk, maar "functioneert binnen de kaders die je werkgebied vormen."

Als er binnen dat werkgebied brokken worden gemaakt of slachtoffers vallen heb je in elk geval de kaders nog om de schuld te geven. En kan je luidkeels roepen dat het "tijd wordt om de kaders van het werkgebied te herdefinieren." Zodat er een nieuwe structuur ontstaat, en je in elk geval niet alsnog genoodzaakt bent om je af te vragen of je wel akkoord gaat met de cultuur waarbinnen je je werk doet...

Ik denk dat de eigenlijke crux meer zit in de introspectie van de deelnemers aan werkprocessen dan in de analyse van de structuren van die werkprocessen. En dan hebben we het niet alleen over jeugd- of wat voor zorg ook, zelfs niet over GO's of NGO's , dan hebben we het over de manier waarop elke individuele participant in eengrote organisatie functioneert. Vogels trekken in zwermen omdat roofvogels onderweg weliswaar een aantal individuen aan de rand van de zwerm te pakken kunnen nemen, maar de zwerm als geheel blijft intact. Functionarissen opereren in bredere teamverbanden en geformulariseerde structuren omdat....?

Een alternatief is natuurlijk om in elke structuur waarin je werkt je eigen verantwoordelijkheden te definierenen die als toetssteen te nemen in plaats van de structuur van de organisatie. Maar daarmee maak je je a: niet geliefd en haal je je b: een heleboel extra werk op de hals. Misschien is het dan toch beter om de structuur tot evangelie te bestempelen en je te voegen naar de dictaten van dat evangelie.

Tot er iets vervelends gebeurt. Een clientje dat tegen alle wensen in gedood wordt, een project dat onverwacht afketst en resulteert in forse schades, oppositie die een zorgvuldig ontwikkeld scenario ineens op zijn kop zet - het leven is vol onverwachte tegenslagen.

Zolang de structuur het primaat heeft zullen individuele functionarissen bijdragen aan het overleven van diezelfde structuur door de geheiligde rol van "zondebok" op zich te nemen - meestal niet vrijwillig, maar het hogere doel vraagt nu eenmaal wat. Pas wanneer deelnemers in een organisatie van zichzelf en hun omgeving consequent rekenschap vragen over procedures en beslissingen ontstaat er een organisatie die misschien wel het aspect heeft van een zwerm trekvogels, maar daarmee niet het kudde-instinct deelt. En die dus met meer en beter uitgeruste individuen zijn tocht kan blijven vervolgen, en zijn bestemming kan bereiken.