Creëer nu écht een aanspreekcultuur

Cover stories

Wat we werkelijk over iemands gedrag denken, spreken we meestal niet uit. Bijvoorbeeld:

  1. We zijn teleurgesteld over iemands werk. We zeggen hem niet dat we er meer van verwacht hadden, maar geven in plaats daarvan welgemeende adviezen: ‘Zou je niet eens…’. We willen het werk wel verbeteren, maar de collega niet voor het hoofd stoten.
  2. Het effect is dat deze collega wel voelt dat er iets is, maar het niet helemaal kan duiden. Hij wil ons echter ook niet voor het hoofd stoten na zo’n goed bedoeld advies en zegt dus: ‘Ja, dat zal ik nog eens bekijken…’.
  3. Zo draaien we samen om de hete brij heen. Een echte inhoudelijke discussie komt niet op gang. We praten meer beleefd langs elkaar heen. Dan krijgen we in ieder geval geen ruzie.

Terwijl we allemaal voelen dat het niet klopt, blijft veel nie...

Axel van Es
Lid sinds 2019
Beste Gytha,

Dank voor dit artikel.
Mijn compagnon is laaiend enthousiast over je boek en ik kan niet wachten tot ze het uit heeft en het eindelijk zelf kan gaan lezen.
Herkenbaar hoe je beschrijft dat de voorzitter van het MT van slag raakt wanneer zij als dominant wordt betiteld. In het huidige paradigma is dat natuurlijk fout leiderschapsgedrag, terwijl in ieder geval één teamlid (en misschien wel meer leden) dit toch wel prettig vindt. Ik hoor en zie het vaker en het dwingt mij in ieder geval tot de vraag of het huidige leiderschapsdiscours (nog) wel aansluit bij de behoefte van volgers en organisaties. Wat is jouw mening?
Wat me in je stuk ook opvalt, is dat vooral de formele normen overtreden worden en niet besproken, maar blijkbaar de informele normen, zoals houd een plaats voor me vrij en we zijn helemaal klaar met dat “mooie nieuwe gebouw”, wel overeind blijven.
Als fan van kijken met een andere bril en een nieuw perspectief wanneer de gekozen strategie niet werkt, leg ik (alle lezers) de volgende stelling voor: wat als niet de formele leider maar de groep bepaalt wat “normaal” is, wat de normen zijn, wat gewenst en ongewenst gedrag is en wat de gevolgen zijn als je je niet aan de ongeschreven regels houdt.
Zou je dan ook kunnen spreken van een aanspreekcultuur / zelfcorrigerend groepsproces; alleen zonder de gewenste resultaten?
In het verlengde daarvan: zou een deel van de oplossing dan niet het beïnvloeden van juist die onderstroomprocessen zijn? Dus naast formeel samen normen formuleren/stellen ook de onderstroomprocessen die verandering tegenwerken indammen?
Ik ben benieuwd naar de meningen
Gytha Heins
Dank voor je reactie Axel. Je zult in mijn boek lezen dat het zowel over de 'formele' als de 'informele' normen gaat. We zijn het meestal wel eens over de waarden als bijvoorbeeld respect of fatsoen, maar kunnen vanuit dezelfde waarde totaal verschillend gedrag vertonen omdat we er een verschillende norm aan hangen. Deze persoonlijke normen of 'heilige gralen' blijven vaak impliciet, terwijl we het gedrag van anderen wel langs deze lat leggen en er onze oordelen op baseren. We leggen anderen dus onbewust onze eigen normen op. Het is belangrijk dit met elkaar te bespreken. In iedere setting opnieuw zul je met elkaar moeten vaststellen wat jullie samen onder 'normaal' (de norm) verstaan. Je kunt dat alleen maar als groep doen, want opgelegde 'normen' worden ervaren als 'bevelen' en zullen niet leiden tot ander gedrag.

Meer over Interne communicatie en samenwerking