Een Oost-West dialoog over onderwijs

Net terug uit Shanghai waar vorige week een congres was van de World Leading Schools Association (WLSA) ten huize van Jiao Tong University. Thema: International Education: Exploring & Expanding its Relevance.

Eerste impressies

Het eerste dat opvalt is, bekend bij Zuidoost-Azië gangers, de warme vochtige hitte als je uit het vliegtuig stapt. Het volgende is de Maglev magneet trein, waarmee je met een snelheid van 300 km/h in 8 minuten van het vliegveld naar de stad wordt geteleporteerd. Een afstand van 30 kilometer, waarvoor je per taxi al gauw 1 uur onderweg zou zijn.

Strijd tegen luchtvervuiling

Eenmaal op straat rond het hotel geen knetterende benzine-, maar elektrische scooters. Opvallend veel elektrische fietsen. Geen luxe fietsen zoals bij ons, maar eenvoudige-, ook met hout of afvalplastic beladen transportfietsen met een soort doe-het-zelf-pakket elektrische aandrijving.

Dit alles in de strijd tegen luchtvervuiling. In China gaat zo’n transformatie in een oogwenk, waar bijvoorbeeld het Amsterdamse gemeentebestuur met veel pijn en moeite de ergst vervuilende tweetakt brommers en scooters de stad uit probeert te krijgen. De nadelen van de Chinese bestuurskracht zijn natuurlijk bekend, maar van de goede kanten kunnen we nog wat leren.

Van old school naar activated classroom

Het congres ging onder meer over cross cultural management in schoolorganisaties. Wat is een goede aanpak voor leerlingen en studenten? Een debat volgde met docenten afkomstig uit zeer diverse culturen over meer moderne methoden van kennisoverdracht. Daarbij maakte de frêle onderwijzeres uit Noord-India de meeste indruk. Werkzaam op een school voor heel arme kinderen. Haar kinderen komen graag naar school. Niet omdat hun ouders dat willen, maar de kinderen zelf: ze krijgen er gratis eten en kleding.

De iPad/Facebook generatie wordt niet meer gemotiveerd door dikke leerboeken en doorwrochte wetenschappelijke artikelen. Craig Blewett uit Zuid-Afrika wees erop dat de pedagogie in de elektronische leeromgeving klakkeloos is overgenomen uit de old school en innovatie behoeft om de huidige generatie nog te bereiken.

In The Activated Classroom - A Pedagogy for EdTech, legt Craig dit uit.

Craig trekt een lijn van 6 C’s, van Consumption, waarbij de student passief de colleges ondergaat, via Curation, Conversating, Correction en Creation naar Chaos. De opeenvolgende stappen prikkelen de student om zelf actief met de lesstof bezig te zijn.
Met collega’s op de universiteit heb ik het daar vaak over: studenten willen hapklare brokken op internet. Klassiek opgeleide wetenschappers gruwen daarvan, maar moeten er wel wat mee. Uit het hoofd geleerde rijtjes die op het tentamen gereproduceerd moeten worden zijn achterhaald.

Reactie van de Chinese en overige deelnemers op de presentaties

De Chinese studenten vrijwilligers op dit uitstekend georganiseerde congres waren steeds aanwezig om een vriendelijke helpende hand te bieden. Technische problemen die zich altijd bij dit soort bijeenkomsten voordoen werden soepel en deskundig opgelost.

De Engelstalige presentaties werden simultaan vertaald in het Chinees. Ook naast de tekst op de vooraf aangeleverde slides was de vertaling in het Chinees weergegeven. De meeste aanwezigen waren het Engels machtig, maar vonden het toch prettiger om in hun moedertaal te reageren, waarna de tolk de reactie in het Engels gaf.

Natuurlijk geeft zo’n dialoog een beetje “lost in translation” gevoel. Over het algemeen waren de Chinese deelnemers enthousiast om kennis te nemen van de nieuwe ideeën en reageerden ze positief en vooral met vragen om verduidelijking. Kritiek wordt niet beleefd gevonden, maar denk niet dat ze daardoor geen echte belangstelling hebben. De ervaring leert dat men nieuwe concepten snel in de praktijk brengt.

Thousand moments of truth

In mijn WLSA workshop heb ik de cases ROC Leiden, Inholland en Amarantis behandeld als illustratie van ongebreidelde expansiedrift. Hierbij is de menselijke maat totaal uit het oog verloren. De afstand tussen top en werkvloer is zo groot geworden dat bijvoorbeeld in één van de nieuwe gebouwen van ROC Leiden nauwelijks ruimten voor onderwijs waren ingericht. Een treurige erfenis van vastgoed baronnen zonder enig gevoel voor het primaire onderwijsproces. ROC Leiden is ternauwernood aan een faillissement ontkomen door een donatie van het Ministerie.

Remedie kort door de bocht: organiseer in veel kleinere eenheden, probeer flexibeler in te richten dan de klassieke machine bureaucratie en keer de piramide om à la Carlzon’s* visie bij vliegtuigmaatschappij SAS. Hij wees op de thousand moments of truth in het contact tussen passagier en SAS medewerkers. Omgang met passagiers en mutatis mutandis met studenten en leerlingen kan alleen verbeteren door verantwoordelijkheden te herverdelen richting werkvloer. Geef leidinggevenden in plaats van een dirigerende- een ondersteunende rol.

Het rare bij al deze lessen is: dit is al decennia bekend uit onderzoek en praktijk. Echter, organisaties slaan ze in de wind en/of zijn er niet mee bekend.

Eén van de aanwezigen gaf het commentaar dat dit te maken heeft met generatiewisseling. Nieuwe generaties leidinggevenden zijn onbekend met de lessen uit het verleden.

Naar mijn mening ligt het probleem dieper. Deze lessen worden tot op de dag van vandaag bevestigd door onderzoek en publicaties. Veel managers vinden het makkelijker vast te houden aan de spelregels van de machine bureaucratie.
Nodig is meer empathie om moments of truth te willen zien.

Noot
* Carlzon, Jan (1987), Moments of Truth, Ballinger Publishing Company.